Niewiele zabytków z historii i okresów świetności
Nowej Góry pozostało do naszych czasów. Większość została zniszczona w czasie
wojen, pożarów, wskutek upływu czasu, bądź bezmyślności ludzkiej, nie
doceniającej i nie dbającej o własną historię. Poniżej przedstawiamy spis
niektórych z tych, które dotrwały do XXI wieku, chociaż nie można wykluczyć, iż
do tej pory również ta lista może być nieaktualna. W spisie nie zostały ujęte
pojedyncze dokumenty dot. Nowej Góry oraz inne zabytki materialne, które nie
wiadomo gdzie obecnie się znajdują. Przedstawiliśmy głównie te, do dotarcia
których nie napotkamy na większe problemy.
- Metalowa pieczęć sądowniczo-miejska (bez uchwytu)
do pieczętowania w laku. Ryt pieczęci to ścięta głowa św. Jana Chrzciciela na
misie oraz na otoku owalny napis w jęz. łacińskim Jurordical sculentie”
(Sędziowie występku). Pochodzi ona z XV lub z przełomu XV i XVI wieku, używana
była minimum do 1853 roku. Dodać tu można, iż św. Jan Chrzciciel był uważany za
patrona Nowej Góry od przełomu XV – XVI wieku, do co najmniej XVIII wieku.
Obraz pieczęci uważany jest za herb Nowej Góry. Pieczęć jest obecnie
przechowywana w zbiorach Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krzeszowickiej. W 2001
roku na rynku nowogórskim postawiono obelisk, na którym umieszczono stylizowany
wizerunek herbu (pieczęci) Nowej Góry wg autorstwa prof. Czesława Dźwigaja.
- Późnogotycki kielich mszalny z przełomu XV – XVI
wieku, złoty, wysadzany szlachetnymi kamieniami, z dekoracją z motywami
roślinnymi, dekorowany kryzą i rozetami. Obecnie znajduje się w skarbcu
katedralnym w Krakowie. Jako ciekawostkę można dodać, że kielich ten był
używany przez papieża Jana Pawła II podczas celebracji mszy św. Na Błoniach
krakowskich (jest więc również relikwią)
- Metalowa pieczęć parafialna z uchwytem z XIX wieku
z napisem na otoku „Sigillum Ecclesie et Decanatus Novi Montis Dioecesis
Cracoviensis”. Znajduje się ona w parafii nowogórskiej i jest nadal używana.
- „Liber Repertorum” – Ksiega zgonów, urodzeń,
chrztów i małżeństw z 1864 r., zawierająca dane od 1598 r., przepisane ze
starych oryginalnych metryk przez ks. Jana Ignacego Mikołaja Gradowskiego. W
2003 r. przekazana do Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie przez
proboszcza nowogórskiej parafii ks. Grzesiułę.
- Księga „Monumenta Ecclesie Novimontis”, będąca
swego rodzaju kroniką parafii, czy też zbiorem różnych wpisow dot. parafii
nowogórskiej, spisów inwentarzy plebańskich, etc. Zaczął ją prowadzić w 1746
roku proboszcz nowogórski ks. dr Józef Cyankiewicz. Księga zawiera również nie
chronologiczne wpisy dotyczące lat poprzednich. Obecnie znajduje się w zbiorach
parafii nowogórskiej.
- Księgi miejskie Nowej Góry;
od 1499 r. do połowy XVI wieku – Biblioteka Ossolineum
we Wrocławiu – sygn. 1978/II
od 1550 r. do 1820 r. – Archiwum Państwowe w Krakowie
(ul. Sienna 12) – IT (inwentarz tymczasowy) 229 a do i
? – Biblioteka Czartoryskich w Krakowie – sygn.
2669IV
- Kronika szkolna z XIX wieku oraz spisy sprzętu szkolnego,
wyposażenia, księgi uczniów, wizytacji etc. Dokumenty te (kilka ksiąg) znajdują
się w zbiorach Zespołu Szkół w Nowej Górze.
- Dzwonnica drewniana z II połowy XVII lub początku
XVIII wieku (wzmiankowana w 1739 r.) W 1973 r. przekazana przez proboszcza
nowogórskiego ks. Mariana Budzyka do skansenu w Wygiełzowie, gdzie nadal się
znajduje.
- Schody kamienne od wschodniej strony kościoła z
datą „1868” oraz „cegła” w murze otaczającym kościół z datą „1861”.
- Kościół w stylu neoromańskim pod wezwaniem Zesłania
Ducha św. , budowany w latach 1885 – 1895, fundacji Potockich
- Kropielnice z czarnego marmuru, wbudowane przy
małych i dużych drzwiach wejściowych do
kościoła w Nowej Górze, pochodzące z poprzedniego kościoła, który spłonął w
1875 roku
- Dzwon św. Michała z 1936 r., przelany z dzwonu z
1607 r. (darowany przez Krystynę hrabinę Potocką).
- Kamienne figury św. Piotra i Pawła (?) fundacji
Piotra Żbika z ok. 1860 r. Znajdują się one przy bramie wejściowej na teren
kościoła.
- Cztery kaplice wokół kościoła z XIX wieku
- kapliczka na Sikorowskim z XVII lub XVIII wieku,
dokładna data nieznana. Jest ona starsza od rosnącej obok 200-letniej lipy.
Znajduje się w niej ręcznie malowany obraz Matki Boskiej „Nowogórskiej”,
najprawdopodobniej z początków XX wieku.
- Monstrancja i relikwiarz (brak danych na temat ich
pochodzenia). Obecnie znajdują się w parafii nowogórskiej.
- Kielichy mszalne i inne paramenty, w tym kielich z
1613 r., który był jeszcze w parafii w 2005 r., potem ...znikł, obecnie nie
wiadomo gdzie on jest.
- Ławy fundamentowe po ratuszu (po lewej stronie
drogi przy wjeździe do rynku od strony Olkusza) oraz mur – fundamenty po
nieznanej budowli (wielka kamienica?, sukiennice?, dawny browar?) zakopane w
ziemi na głębokości ok. 70 cm po prawej stronie drogi, prowadzącej w kierunku
kościoła, pochodzące prawdopodobnie z XVIII lub XIX wieku.
- Kolumna z figurą Chrystusa Frasobliwego, ufundowana
przez króla Jana Kazimierza w II połowie XVII wieku, zrekonstruowana w 1807 r.
i ponownie odnowiona w 1959 r. przez Władysława Łagana. W 200 r. konserwacji i
odnowy kolumny dokonała Firma Konserwacji Zabytków Aleksandra Piotrowskiego z
Krzeszowic. Kolejna konserwacja i odnowa kolumny i figury miała miejsce w 2012 r.
podczas rewitalizacji centrum Nowej Góry. Figura Chrystusa nie jest XVII
-wiecznym oryginałem – na pierwotnej figurze wyryty był miecz, a wokół jego
rękojeści wijący się wąż. Z XVII wieku pozostał jedynie kamień wapienny obok
figury z inicjałami królewskimi. Kolumna z figurą Chrystusa stoi na rynku
nowogórskim (na rozdrożu starego traktu Kraków – Olkusz – Śląsk).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz