Od Tęczyńskich do Potockich

Jak już wspomnieliśmy, okolice Nowej Góry były ziemiami królewskimi, do czasu nadania ich Janowi Tęczyńskiemu przez Władysława Jagiełłę, co miało miejsce w latach 1398 – 1402. Rozpoczął się wtedy ważny okres w historii Nowej Góry – lata przynależności do „Latyfundium tęczyńskiego”. Szczegółowy opis dziejów latyfundium i historii Tęczyńskich możemy znaleźć w pracach Janusza Kurtyki (patrz Bibliografia), w niniejszym opracowaniu zaprezentujemy jedynie wybrane fragmenty, dotyczące bezpośrednio dziejów Nowej Góry.

Pod terminem „latyfundium” rozumiemy wspólnie administrowany kompleks kilku kluczy majątkowych. Latyfundium tęczyńskie, zwane też później państwem lub hrabstwem tęczyńskim, obejmowało dobra rodziny Tęczyńskich, znajdujące się na zachód i północny zachód od Krakowa. Zasadniczym ich trzonem były trzy wyraźnie rozróżniane klucze majątkowe: tęczyński, morawicki i nowogórski (z którego w XVI wieku wyodrębniono myślachowicki), administrowane z zamku Tęczyn. Szczególnie ważny gospodarczo był klucz nowogórski, ze względu na kopalnie ołowiu.

Pierwszy właściciel tych ziem z rodu Tęczyńskich – Jan z Tęczyna (kasztelan krakowski) miał na pewno nadzór nad żupami solnymi i ołowiowymi. Dobitnie jest on potwierdzony w przypadku olkusko – nowogórskich żup ołowiu. W okresie konfliktu granicznego z Węgrami (pomiędzy 1401 a 1404 rokiem), któremu towarzyszyły obustronne próby zmonopolizowania handlu, jako zwierzchnik kopalni olkuskich wydał zakaz eksportu ołowiu na Węgry, zezwalając na jego sprzedaż tylko w Polsce, za wyznaczoną cenę i za srebro (uchylony dopiero po jego śmierci).

O jego układzie majątkowym z 10.10.1402 r. już wspominaliśmy. W latach 1405 – 1412 (po śmierci kasztelana w październiku 1405 roku) dobra odziedziczone po ojcu przez Andrzeja, Nawoja i Piotra objęte były braterskim niedziałem, na co wskazuje sposób przeprowadzania transakcji majątkowych.

W marcu 1408 roku sąd ziemski krakowski uwolnił Andrzeja z Tęczyna, podstolego krakowskiego, od roszczeń jego macochy Katarzyny do dóbr, które w 1402 r. jemu i jego braciom wydzielił wieczyście ich ojciec Jan, przed zawarciem drugiego małżeństwa.

Gdy zmarł Andrzej (ok. 1411 -1412 roku) przeprowadzono ponowny podział dóbr (w 1412 lub 1413 r.) formalnie zeznany przez jego uczestników na wiecu sądowym w Krakowie w dn. 10.05.1414 r. Nawojowi przypadł klucz tęczyński (…), Nowa Góra, Czyrmna, Ostrężnica, Miękinice (…).

Będący w ciągłych kłopotach finansowych Nawój nie potrafił utrzymać swych dóbr. Szczególnie ucierpiały dobra nowogórskie, zastawiane przez niego (Czerna, Ostrężnica, Miękinia), odzyskane przez Jana po zaginięciu Nawoja. Najpewniej już w grudniu 1417 r. Nawój wyruszył w awanturniczą rycerską podróż, a praktycznie zbiegł z pożyczonymi pieniędzmi, opuszczając dobra zadłużone i pozastawiane oraz żonę – Jadwigę z Gowarczowa, herbu Rawicz – i córkę Annę. Zamek Tęczyn wraz z kluczami nowogórskim i tęczyńskim znalazły się przejściowo pod królewskim sekwestrem i zarządem starosty krakowskiego Mikołaja z Michałowa, herbu Róża. Sekwestr został wprowadzony zapewne w listopadzie/grudniu 1418 r., zaś zawieszony 31 marca 1421 r., kiedy to przed sądem nadwornym wojewoda sandomierski i starosta krakowski Mikołaj z Michałowa ustąpił z zarządu (de tenuta sua) zamku Tęczyn z przyległościami, na rzecz kasztelaniców wojnickich Jana i Nawoja, zastrzegając, że obaj ochronią go przed ewentualnymi pozwami stryja Nawoja, gdyby ten powrócił z niewoli lub pozywał go spoza terenu Królestwa Polskiego i ziemi krakowskiej.

Jan Andrzejowic (miał wówczas ok. 13 lat, ale został uznany za pełnoletniego) przejął zarząd nad rodowymi kluczami i tęczyńskim i nowogórskim. Pierwszoplanowym jego celem było oddłużenie tych dóbr, w większości pozastawianych przez Nawoja.

 W roku 1438 doszło do kolejnego podziału majątkowego. Uczestniczyli w nim jedyni pełnoletni wówczas przedstawiciele rodziny: Jan i Andrzej – synowie kasztelana wojnickiego Andrzeja i Anny z Goraja. Jan – wówczas wojewoda sandomierski i starosta lubelski otrzymał zamek Teczyn z wsiami (...), miasto Nową Górę z wsiami Miękinice, Czyrmna, Ostrężnica, Myślachowice, Luszowice (...) razem z kopalniami ołowiu. Te ostatnie stanowiły tzw. „klucz nowogórski”.
            Nie zachował się akt podziału dóbr pomiedzy synów zmarłego 6 lipca 1470 roku kasztelana krakowskiego Jana z Tęczyna. W „liber beneficiorum” Długosza jako dziedzice dóbr latyfundium tęczyńskiego występują: (...) Andrzej – Zalas, Nielepice, Góra (Nawojowa), Nowa Góra, Myślachowice, Filipowice, Wodna, Czyżówka. (...) Można przypuszczać, iż wstępny podział dóbr został dokonany w styczniu 1472 roku na trzy lata, zaś ostateczny na przełomie 1474 - 1475, raczej jeszcze w roku 1474. Najstarszy z braci Andrzej utrzymał klucz tęczyński z zamkiem Tęczyn i nowogórski z kopalniami ołowiu koło Nowej Góry i Luszowic.
            Dnia 10 listopada 1473 roku Andrzej Tęczyński oprawił swojej żonie Katarzynie ze Szczekocin 3000 florenów węgierskich posagu i wiana na kluczu nowogórskim: mieście Nowej Górze i wsiach Filipowice, Miękinice, Ostrężnica, Czyrmna, Luszowice i Myślachowice.

           Latyfundium tęczyńsko-nowogórskie w latach 1472/73 – 1502 należące do Andrzeja, kasztelana (kolejno) małogojskiego, sądeckiego i wojnickiego, było najcenniejszym  i prestiżowym zespołem dóbr Tęczyńskich, zaś jego posiadacze od XIV wieku odgrywali rolę przywódców rodziny i związanych z nią kręgów szlacheckich. Najbardziej wartościowa była część północna latyfundium – klucz nowogórski z kopalniami ołowiu, oraz okolice Tenczynka i Nawojowej Góry. Żupa nowogórska istniała już w końcu XIV wieku, czyli w czasie gdy król Władysław Jagiełło nadał kasztelanowi krakowskiemu Janowi Nową Górę z okolicznymi wsiami, kopalniami ołowiu i innych metali. Stanowiła ona pd-wsch odgałęzienie złóż śląsko-krakowskich, szczególnie intensywnie eksploatowanych miedzy Chrzanowem i Olkuszem.
           Dnia  21.02.1502 r. zmarł kasztelan Andrzej,  a jeszcze zanim skończyła się żałoba rozgorzał spór w rodzinie o latyfundium. Synowie Zbigniewa (Jan i Andrzej) stwarzając fakty dokonane, podzielili pod wadium 3000 florenów przed sądem nadwornym dobra po ojcu i stryju. Miało to miejsce 24.07.1504 r. Młodszy Andrzej objął dobra po stryju Andrzeju i podkrakowskie posiadłości ojca, m.in. zamek Tęczyn, Filipowice, Miękinię, Ostrężnicę, Czyrmnę (...) miasto Nową Górę oraz przynależną do tych dóbr olborę z kopalni ołowiu. Rodzinna ugoda majątkowa została zawarta w dniach 29-30.09.1504 r. Zamek Tęczyn z wsiami, miastem Nową Górą i kopalniami ołowiu przyznawała ona Janowi i Andrzejowi Zbigniewicom. Zobowiązywała ich też do wypłacenia trzem synom Gabriela 2000 florenów do końca 1504 r. w zamian za ich rezygnację z praw do czwartej części dóbr tęczyńsko-nowogórskich po stryju Andrzeju. Andrzej spłacił synów Gabriela w lutym 1508 roku. Wówczas też uzyskał od najstarszego z nich Jana ostateczne zrzeczenie się praw do klucza nowogórskiego oraz gwarancję, że cesję tę w ciągu 6 lat zeznają także niepełnoletni wtedy Stanisław i Andrzej. Synom wojewody ruskiego Mikołaja (Janowi i Stanisławowi) wypłacał arendę do stycznia 1509 roku, kiedy to wykupił od nich za 1800 florenów prawa do klucza nowogórskiego, zobowiązując się wyłożyć te pieniądze jako posag ich siostry Barbary, żony Jana Amora Tarnowskiego.  Tak więc w 1504 roku ustanowiono ordynację teczyńską.
 Zawarte wówczas umowy ostatecznie weszły w życie w 1552 r., kiedy przedstawiciele linii Gabriela przejęli dobra tęczyńskie. Zamek Tęczyn, miasto Nowa Góra i przyległe dobra zostały uwolnione od wszelkich zapisów do 1517 r. Andrzej oprawił wówczas żonie Katarzynie z Sienna 2000 florenów posagu i wiana na wsiach latyfundium i zamku. W latach 1527-1528 w skład tych dóbr wchodziły m.in. zamek Tęczyn i miasto Nowa Góra, oraz wsie (…).
           Dnia 7.04.1523 r. Andrzej (wówczas wojewoda sandomierski) i jego brat stryjeczny Jan Mikołajowiec (miecznik krakowski i podkomorzy chełmski) zawarli układ o niedziele i ordynacji. Uznali się w nim nawzajem za braci rodzonych, utworzyli wspólny niedział ze swych majątków w Królestwie i na Litwie, zapisali je sobie wzajemnie oraz postanowili, że połączone dobra będą obejmowali po sobie w ten sposób, że gdy jeden z nich umrze bezpotomnie, to majątki po nim przejmie potomstwo drugiego, dziedzicząc po ojcu. Do niedziału wojewoda Andrzej wniósł m.in. zamek Tęczyn i miasto Nową Górę z całym latyfundium.
           Układ ten był konsekwentnie przestrzegany. W ramach niedziału Jan zarządzał majątkami i tenutami na ziemiach wschodnich, zaś Andrzej dobrami w Małopolsce. Andrzej jest poświadczony wielokrotnie jako dzierżyciel wsi i kopalni latyfundium tęczyńskiego. W 1510 r. sprzedał on Mikołajowi z Szadka plebanowi w Książnicach i Janowi z Sandomierza altaryście w kościele Najśw. Marii Panny w Krakowie za 600 florenów na 10 lat czynsz z miasta Nowa Góra, a w 1512 r. kanonikowi krakowskiemu Janowi Salomonowi za 700 florenów czynsz 30 florenów z Nowej Góry, Filipowic i Kępia (w powiecie ksiąskim) z przeznaczeniem dla ołtarza św. św. Elżbiety, Jadwigi i Ludmiły w kościele św. Barbary w Krakowie.
          Andrzej, u schyłku życia kasztelan krakowski, sprężyście administrował latyfundium. Rozwijał górnictwo ołowiu i poszukiwania innych metali w kluczu nowogórskim. Z działaniami tymi wiązało się wzmacnianie pozycji gospodarczej Nowej Góry, zabiegi o zwalnianie miasta z czopowego (1507, 1509 r.- potwierdza to istnienie karczm w mieście), ustanowienie tam jarmarku na ósmy dzień grudnia i targu cotygodniowego  w czwartki (1509 r.), a wreszcie odnowienie przez króla Zygmunta Starego zaginionego aktu nadania przez Władysława Jagiełłę kasztelanowi krakowskiemu Janowi z Tęczyna w latach 1398-1402 klucza nowogórskiego z kopalniami ołowiu i olborą (określonego w 1512 r. jako „Privilegium super mineras in Nova Gora”). Miasto przeżywało wówczas okres prosperity jako ośrodek górniczy oraz siedziba dekanatu i szkoły parafialnej – ta ostatnia powstała zapewne już w XV w., a z lat 1518-1533 poświadczeni są jej rektorzy, uposażeni zapewne na części dziesięciny, co w 1533 r. kwestionował pleban nowogórski, pozwany o wynagrodzenie przez byłego rektora szkoły, Stanisława z Dobczyc. Zachowane księgi miejskie Nowej Góry przynoszą informacje nie tylko o interesach mieszczan i przyjmowaniu prawa miejskiego przez stosunkowo licznych kandydatów z okolicy. Poświadczają także ekonomiczne kontakty mieszczan z burgrabią tęczyńskim Janem Płaskim (1515 r.), odnotowują sprawy pomiędzy młynarzem ze Słomnik a samym wojewodą sandomierskim Andrzejem Tęczyńskim na terenie miasta  (1525 r.), wreszcie transakcje pomiędzy mieszczanami a panami włości (1546 r., już po śmierci Andrzeja).
           Dzięki zachowanym księgom miejskim dobrze poświadczona jest zwierzchność burgrabiów tęczyńskich, sprawowana w imieniu dziedziców nad miastem Nową Górą. Burgrabia, kiedy przybywał do Nowej Góry, mógł przewodniczyć ławniczemu sądowi miejskiemu lub być obecnym w czasie jego posiedzenia. Niekiedy sąd zwołany przez burgrabiego z udziałem rajców nowogórskich określany był jako „iudicium magnum” i nabierał charakteru sądu patrymonialnego włości, zaś burgrabia reprezentował w nim panów na Tęczynie. W rolach takich poświadczeni są burgrabiowie Jan Płaski (iudicium magnum celebratum per Johannem Playski burgrabium Thancziniensem w 1515 r.), Stanisław Płaza (1541 r.), Marcin Dobrochowski (1544 r.), Feliks Sobiekórski (1548 r.), Szymon (1552 r.), Jan Badowski (1555 r.), Jakub Mietelski (1557-1558), Stanisław Kowalowski (1564 r.), Dominik Alamani (1568 r.), Jerzy Wietrzychowski (1572 r.), Jan Trzecieski (iudicium magnum pod jego przewodnictwem w 1575 r.), Jakub Tomaszewski (1587 r.), Stanisław Bieniecki (1591 r.) i Sebastian Kozłowski (1598 r.). W 1552 r. obok burgrabiego w sądzie tym zasiadał też pisarz tęczyński  (Paweł Ścibor notarius Tecziniensis), wspomagający burgrabiego zapewne nie tylko w sądach, ale i w zarządzie latyfundium. W 1555 r. ów „sąd wielki” odbył się w Nowej Górze wyjątkowo przed samym wojewodą lubelskim Andrzejem Tęczyńskim, zaś w 1591 r. apelację do pana włości jednej ze stron od wyroku sądu ławniczego rozpatrywał starosta (burgrabia) tęczyński Stanisław Bieniecki w imieniu kasztelana wojnickiego Jana hrabiego z Tęczyna. Ugoda majątkowa pomiędzy spadkobiercami mieszczanina Feliksa Kawałka z 1559 r. przeprowadzona w Nowej Górze przed burgrabią tęczyńskim Janem Samotą, trzema innymi szlachcicami, Andrzejem dziekanem nowogórskim oraz asystującymi im rajcami i mieszczanami, zdaje się z kolei świadczyć, iż w przypadku spraw bardziej skomplikowanych starano się wzmocnić prestiż sądu poprzez powiększanie go o szlacheckich klientów dziedziców.
            Po śmierci Andrzeja dobra przejął Jan (wojewoda sandomierski) tocząc walki o sukcesję z Janem (kasztelanem wojnickim), a po jego rychłej śmierci w lipcu 1541 r. majątek przypadł jego dwóm córkom. (Zestawiony on został przy okazji przeprowadzonego przez nie podziału dóbr  w czerwcu 1552 r.) W tym czasie pomiędzy 1545 a 1552 r. latyfundium zarządzał z ramienia wojewodziny - wdowy Katarzyny z Łaska, zięć (mąż córki Zofii) Stanisław Ostroróg . Ówczesne stosunki odsłania dokument z 1546 r., którym wojewodzina sandomierska Katarzyna z Łaska, określona jako pani na dożywociu w dobrach mężowskich, w imieniu swej córki Katarzyny, wraz z córką Zofią i za zgodą jej męża Stanisława Ostroroga sprzedały za 12 grzywien mieszczaninowi Sebastianowi Surowcowi pół łana roli Paczółtowskiej w Nowej Górze, pomiędzy rolami Żupnikowską i Skotnicą. Oprócz wójta i ławników nowogórskich, na dokumencie tym świadkowali też szlacheccy klienci wystawców. ctwo galmanu, z którego wytapiano cynk. Bezpośrednio po przeprowadzeniu podziału w 1552 r. siostry Zofia i Katarzyna, ręcząc za matkę, przekazały na ręce wojewody lubelskiego  Andrzeja i jego bratanka kasztelana lwowskiego Stanisława, wszelkie swe prawa do dóbr tęczyńskich. Akt Katarzyny wystawiony od razu w Lublinie 20.06.1552 r. wymieniał m.in.: zamek Tęczyn, miasto Nową Górę, wsie: Miekinię, Czyrmną, Filipowice, część w Ostrężnicy (...) oraz kopalnie ołowiu i olborę z nich.

 Dnia 22.03.1553 r. przed sądem ziemskim podczas sejmu w Krakowie podzielono dobra latyfundium pomiędzy Andrzejem i Stanisławem, najstarszymi wówczas przedstawicielami rodziny Tęczyńskich. Andrzej, oprócz połowy zamku Tęczyn otrzymał też m.in. miasteczko Nową Górę z prawem patronatu kościoła parafialnego, Filipowice z folwarkiem, dwoma młynami i stawem na potoku za sołtysem, Miękinię, Ostrężnicę (część), stawy Czechil w lesie (zapewne w Filipowicach, lub mający związek z młynem Chechel koło Siedlca i Dubia) (...). Wspólne pozostały kopalnie ołowiu i olbora z nich (...).

            Po zmarłym 5.12.1553 r. wojewodzie krakowskim Stanisławie jego dobra odziedziczył jego syn Jan Chrzciciel, który przed podróżą do Szwecji zeznał 19.08.1563 r. w Lublinie rozporządzenie majątkowe, mające charakter testamentu, w którym swe dobra zapisał siostrze Katarzynie księżnie słuckiej oraz synom Andrzeja kasztelana krakowskiego – Janowi i Andrzejowi. W latach 1564-1578 całym latyfundium dysponowali wspólnie obaj Tęczyńscy (W 1568 r. w Nowej Górze w ich imieniu występuje Dominik Alamani – dzierzawcza imyon gruntu Theczinskiego).

  Dnia 8.07.1579 r. Katarzyna zeznała i potwierdziła w sadzie ziemskim lubelskim zapis Jana Chrzciciela z 1563 r., godząc się na przejęcie przez stryjów dóbr tęczyńskich. Obaj Tęczyńscy podzielili się dobrami: kasztelan wojnicki Jan otrzymał ojczyste dobra podkrakowskie i dobra scedowane przez Jana Chrzciciela w 1563 r., łącząc tym samym w jednym ręku całe latyfundium .

    

             Kasztelan wojnicki Jan Tęczyński zmarł bezpotomnie 1.01.1593 r., zaś dobra po nim objęli jego bratankowie, Gabriel, Andrzej i Jan, synowie nieżyjącego już (od 22.05.1588 r.) Andrzeja, kolejno wojewody bełskiego i krakowskiego. Jako że studiowali we Włoszech, zarządem majątków zajął się ich szwagier Mikołaj Firlej, wojewoda krakowski, od 1594 r. mąż ich siostry Agnieszki. Po śmierci Firleja (22.03.1600 r.) Tęczyńscy powrócili do kraju, a 12.01.1601 r. przed sądem grodzkim w Lublinie dokonali podziału dóbr. Najmłodszy Jan (zmarł 17.07.1637 r. jako ostatni męski przedstawiciel rodziny Tęczyńskich) otrzymał dobra w ziemi krakowskiej: zamek Tęczyn, miasto Nową Górę, Filipowice z folwarkiem, Wolę Filipowską, Ostrężnicę, Czermną, Miękinię (...).

               Lista dóbr latyfundium tęczyńskiego wymienionych w rejestrach poborowych z lat 1581 i 1629, oraz w akcie podziałowym z 1601 r. niemal dokładnie się pokrywa. Wg rejestru poborowego z 1581 r. miasto Nowa Góra należała do kasztelana wojnickiego Jana z Tęczyna, w 1601 r. Jana, syna Andrzeja.

Na przełomie XVI i XVII wieku Nowa Góra była nadal jedynym miastem na obszarze latyfundium tęczyńskiego. Wedle rejestrów poborowych szosu z 1581 r. i 1629 r. było tu siedem i pół łana miejskiego, sześciu rzemieślników (w 1629 r. – siedmiu), 10 zagrodników bez roli (1629 – dziewięciu), 13 komorników (1629 – siedmiu), dwóch dudów (1629 – jeden). Księgi miejskie w drugiej połowie XVI w odnotowują ulice Miękińską, Krzeszowską, Śląską, Olkuską, drogi do Ostrężnicy i Czyrmnej i ukazują bardziej zniuansowany obraz miasta, większą liczbę jego mieszkańców i ich zróżnicowany status zawodowy. Mieszkali tam kowale (w latach 1573-1578 jednocześnie pięciu), szewcy, krawcy, rzeźnicy, młynarze, kuśnierze, kołodzieje, piwowarzy. W 1561 r. Nową Górę zamieszkiwało co najmniej 16 mieszczan, w latach 1562-1563 co najmniej 19, w latach 1565-1566 – 22. W 1579 r. aż 39 mieszczan zajmowało się gorzelnictwem. Podstawą utrzymania dużej części mieszczan była jednak uprawa roli podmiejskich, wielu trudniło się też bartnictwem i browarnictwem. Krótko przed śmiercią w 1561 r. kasztelan krakowski Andrzej Tęczyński ufundował w Nowej Górze szpital ubogich, przeznaczając na jego uposażenie browar i dochody miejskie z niego, jednak ze względu na jego rychłą śmierć organizacja tej fundacji została sfinalizowana dopiero osobnym aktem z 1.12.1568 r., ogłoszonym przez administratora (burgrabiego) tęczyńskiego Dominika Alamaniego, działającego z ramienia wdowy i synów fundatora, kasztelaniców Jana starosty lubelskiego i Andrzeja. W 1621 r. wojewoda Jan Tęczyński zapis swego przodka potwierdził i rozszerzył o zapis 33 złotych polskich 12 groszy z należnych mu od miasta miar słodowych, zapewniając utrzymanie 12 ubogich i polecając, aby potrzebnymi na ten cel dochodami dysponował pleban nowogórski za wiedzą wójta.

Jan Magnus Tęczyński był ostatnim męskim przedstawicielem rodu. Co prawda miał on z żoną – Dorotą z Mińskich – trzech synów, ale zginęli oni przedwcześnie. (Stanisław zmarł w Kamieńcu Podolskim, podobno na skutek ran zadanych mu przez dzika na polowaniu w 1634 roku, Gabriel w pojedynku podczas zagranicznych studiów w brabanckim Louvain w 1629 roku, a Krzysztof zastrzelony przez wieśniaka we włoskiej miejscowości Sermoneta, gdy wtargnął do chłopskiej winnicy w 1632 roku). Jedyną spadkobierczynią „Hrabstwa Tęczyńskiego” została więc jedyna córka Izabella (zm. w 1667 r.), która w 1639 r. wyszła za mąż za marszałka nadwornego koronnego Łukasza Opalińskiego (1612 – 1662). Po ich śmierci zamek i dobra tęczyńskie przeszły na ich syna Łukasza Stanisława Opalińskiego, starostę nowokorczyńskiego, który zmarł bezdzietnie w 1704 roku.

Dobra tęczyńskie przeszły w ręce Heleny Elżbiety Lubomirskiej, córki Stanisława księcia Lubomirskiego Marszałka Wielkiego Koronnego i Anny Elżbiety Zofii z Opalińskich, rodzonej siostry Łukasza Opalińskiego, starosty nowokorczyńskiego. Wyszła ona za mąż za Adama Mikołaja Sieniawskiego (1666 – 1726), wojewodę krakowskiego, Marszałka Wielkiego Koronnego, który zgodził się, by majątkiem podkrakowskim zarządzała wyłącznie księżna Elżbieta (zm. 21.03.1729 r.).

Po śmierci Elżbiety, dobra odziedziczyła jej córka Maria Elżbieta Zofia Sieniawska, która w 1731 roku wyszła powtórnie za mąż, za Augusta Aleksandra księcia Czartoryskiego (6.10.1697. – 4.04.1782.) wojewodę ruskiego i generała ziem podolskich. (Pierwszym jej mężem był Stanisław Denhoff, który zmarł w 1726 roku).

W 1778 roku August Aleksander Czartoryski przekazał „Hrabstwo Tęczyńskie” swojej córce Izabeli (21.03.1733. – 23.09.1816.) - właściwie jej imię brzmiało Elżbieta, żonie Stanisława księcia Lubomirskiego (25.12.1722. – 12.08.1783.), Marszałka Wielkiego Koronnego, która w 1816 r. zapisała swój majątek wnukom, Alfredowi i Arturowi Potockim. Podział majątku między braćmi nastąpił 14.03.1822 roku. Hrabstwo tęczyńskie objął Artur Potocki (matka Julia Lubomirska, ojciec Jan Nepomucen Potocki).

Żył on krótko. Zmarł w 1832 r. mając zaledwie 45 lat i nie zapisał się niczym szczególnym w historii Nowej Góry. Nie znał się on na gospodarowaniu, znacznie lepiej radziła sobie z tym jego żona Zofia z Branickich, a później ich jedyny syn Adam ( 24.02.1822. – 15.06.1872.)

Adam Potocki z małżeństwa z Katarzyną z Branickich miał 2 synów: Artura (14.06.1850. – 26.03.1890.) i Andrzeja 10.06.1861. – 12.04.1908.) oraz 3 córki. Andrzej był namiestnikiem Galicji, a z kolei jego synowie: Adam (1896 – 1966), Artur (1899 – 1941) i Andrzej (1900 – 1939), stanowili ostatnią linię wielkich właścicieli ziemskich po roku 1918, czyli już w wolnej Polsce.

Po śmierci Katarzyny z Branickich Potockiej w 1907 roku i tragicznym zgonie jej syna Andrzeja w roku następnym, głową rodziny została Krystyna z Tyszkiewiczów Potocka (1866 – 1952), żona Andrzeja.